Miasto Wisła - oficjalna strona

Jak co roku, 8 marca, w Muzeum Beskidzkim im A. Podżorskiego w Wiśle odbyło się spotkanie dla Koła PTTK – Wisła. Jego inicjatorem jest zawsze prezes Koła – Cezary Molin. Tym razem w programie znalazło się wystąpienie Sylwii Tumidajskiej pod intrygująco brzmiącym tytułem „…a heb teraz za Lankom nazwana w Salassi Zelenym” – prezentacja kilku archiwaliów z Działu Historii”. W drugiej części spotkania odbył się wernisaż nowej wystawy stałej „Historia Wisły”, którą otwarto w budynku szkoły „U Niedźwiedzia”. Ekspozycję przygotowali pracownicy muzeum: Sylwia Tumidajska, Agnieszka Macoszek i Michał Kawulok.

Sylwia Tumidajska na bazie kilku dziewiętnastowiecznych dokumentów przedstawiła wybrane zagadnienia z historii wiślańskiego sałasznictwa, które po wprowadzeniu Patentu Leśnego dla Śląska Austryjackiego w 1756 roku znalazło się w regresie. Rozporządzenie zwracało uwagę na konieczność ochrony zasobów leśnych, przez co ograniczono pasterzom możliwość korzystania z lasów, m.in. zabroniono tworzenia nowych gospodarstw oraz łąk pod wypas. Coraz więcej terenów zalesiano, a pozyskiwane w ten sposób drewno przeznaczono na potrzeby rozwijającego się w monarchii austriackiej przemysłu. Oczywiście taka polityka nie znalazła uznania wśród pasterzy, w tym mieszkańców Wisły, a co dobrze zobrazował przedstawiony na spotkaniu dokument z 1842 roku, napisany przez ówczesnego cieszyńskiego starostę obwodowego, Antona Aloisa von Gläser do osadników Kopydła w Wiśle, którzy walczyli o prawo użytkowania lasu zwanego „Przypor”. Z kolei zaprezentowany tzw. kup Pawła Szturca z poł. XIX w. na łąkę w sałaszu „Zielonym” wprowadził w ogólną problematykę zasad użytkowania pastwisk w tym czasie.

Po prelekcji zgromadzeni w muzeum goście udali się do znajdującej się w Enklawie Budownictwa Drewnianego szkoły „U Niedźwiedzia”, aby zobaczyć najnowszą ekspozycję, obrazującą historię Wisły na przełomie wieków, poczynając od jej początków i pierwszych osadników (Jakub Ściskała, Tomek Cieślar), a kończąc na czasach współczesnych. Na wystawie znajduje się pierwsza wzmianka o Wiśle z 1615 roku, w której czytamy polecenie książęcego urzędnika skierowane do wójta Cisownicy, aby ten wysłał ludzi „do tich tam nowosadnikuw na Wisły” po należne 32 kopy gontów. W świetle tego dokumentu oraz innych jednymi z pierwszych osadników na tym terenie byli ludzie trudniący się ciesielstwem. W 1643 roku Wisła oficjalnie została wpisana do urbarza, a jej mieszkańcy zobowiązani do danin na rzecz księcia cieszyńskiego.

Oczywiście na ekspozycji można zapoznać się z funkcjonującymi na terenie Wisły sałaszami, a ze spisu pasterzy w Beskidach z 1647 roku, można dowiedzieć się, że było ich już sześć. Owe sałasze można zobaczyć m.in. na mapie z 1724 roku, autorstwa Janusza Nigriniego. Sytuacja pasterzy zmieniła się po opisanym powyżej Patencie Leśnym, co skutkowało stopniową utratą gruntów na wypas przez pasterzy, ale również i tym, że w XIX wieku lasy beskidzkie stały się dla Habsburgów terenami łowieckimi, co zaowocowało nawet budową w Wiśle Zameczku Myśliwskiego Habsburgów w 1898 roku.

Wystawa przybliża też głównie zasady wiary w konfesji ewangelicko-augsburskiej, która od początków kształtowania się miejscowości była wyznaniem dominującym, stąd poświęcono uwagę ważnej roli Biblii, postylli ks. Samuela Dambrowskiego czy kancjonału Jerzego Trzanowskiego w życiu religijnym. W kontekście historycznym bardzo istotnym dla ewangelików był Patent Tolerancyjny z 1781 rok, który zezwalał im na budowę kościoła (wówczas jeszcze bez wieży) czy szkoły wyznaniowej.

Ekspozycja przybliża też wiele protokołów Wydziału Gminy Wisła, z których dowiadujemy się m.in. o zobowiązaniach gminy wobec mieszkańców, problemach nieuregulowanego koryta rzecznego Wisły, zmianach administracyjnych w niepodległej Polsce czy budowie linii kolejowej do Wisły.

Oczywiście odnotowano w wyraźny sposób rozwój Wisy jako letniska na przełomie XIX i XX wieku (w czym wielkie zasługi położył Bogumił Hoff, jego syn Bogdan, jak i Julian Ochorowicz), a zwłaszcza w okresie dwudziestolecia międzywojennego, kiedy zbudowano m.in. Zamek Prezydenta, Dom Zdrojowy, basen czy liczne pensjonaty. Nie zapomniano zilustrować ważnych wydarzeń z tego okresu, jak Tydzień Gór czy otwarcie linii kolejowej.

Historia powojenna nie mogła pominąć ważnego faktu, że od 1962 roku Wisła otrzymała prawa miejskie, co rodziło kolejne inwestycje, jak budowa domów wczasowych na stokach Parecznika, Jarzębatej i Bukowej, zapory w Wiśle – Czarnem, drogi do Szczyrku przez Salmopol, Zespołu Szkół Gastronomiczno – Hotelarskich czy ośrodka zdrowia w Dziechcince. Niektóre zdjęcia ilustrują też tak ważną w tym okresie pracę społeczną, m.in. w ramach Telewizyjnego Banku Miast, w którym Wisła w szrankach rywalizowała z Szczawnicą.

Serdecznie zapraszamy na wystawę. Jej zwiedzanie możliwe jest również w zorganizowanych grupach po wcześniejszym umówieniu w formie lekcji muzealnej, której towarzyszy prezentacja multimedialna.

Michał Kawulok